Língua botolan
Botolan é uma língua sambálica falada por 32.867 pessoas (Conf.SIL) do povo Sambal, principalmente nos municípios Zambal de Botolan e Cabangan nas Filipinas.

| Botolan (Sambal) | ||
|---|---|---|
| Falado(a) em: | Filipinas | |
| Região: | partes de Zambales,, Luzon | |
| Total de falantes: | 33 mil (2000) | |
| Família: | Austronésia Malaio-Polinésia Filipina Luzon Central Sambálica Botolan (Sambal) | |
| Estatuto oficial | ||
| Língua oficial de: | Komisyon sa Wikang Filipino | |
| Códigos de língua | ||
| ISO 639-1: | -- | |
| ISO 639-2: | --- | |
| ISO 639-3: | sbl
| |
Variantes
O povo Ayta do sitio Villar, Botolan, e sitio Kakilingan, Santa Fé, Cabangan também fala um dialeto botolano com algum item léxico único.[1]
Escrita
A língua Botolan usa o alfabeto latino sem as letras C, F, J, Q, U, V, X, Z.
Fonologia
Botolan tem 20 fonemas: 16 consoantes e quatro vogais. A estrutura da sílaba é relativamente simples. Cada sílaba contém pelo menos uma consoante e uma vogal.
Vogais
Botolan tem quatro vogais fonêmicas. Essas são:
- /a/ uma vogal não arredondada da frontal aberta
- /e/ uma vogal não arredondada da frontal meio-fechada
- /i/ uma vogal não arredondada frontal fechada
- /u/ (escrita como ‘o’) a Close back rounded vowel|close back unrounded vowel
São cinco os ditongos: /aɪ/, /uɪ/, /aʊ/, /ij/, /iʊ/.
Consoantes
A seguir está uma tabela das consoantes botolan. Todas as oclusivas são não aspiradas. A velar nasal ocorre em todas as posições, inclusive no início de palavra.
| Bilabial | Dental | Palatal | Velar | Glotal | ||
| Oclusiva | Surda | p | t | k | - [ʔ] | |
| Sonora | b | d | g | |||
| Africada | Surda | (ts, ty) [tʃ] | ||||
| Sonora | (dy) [dʒ] | |||||
| Fricativa | s | (sy) [ʃ] | h | |||
| Nasal oclusiva | m | n | (ny) [ɲ] | ng [ŋ] | ||
| Lateral | l | (ly) [lj] | ||||
| Vibrante | r | |||||
| Semivogal | w | j | ||||
As consoantes /d/ e /ɾ/ às vezes podem se intercambiar como já foram alofones.
Tonicidade
A tonicidade é fonêmica em Botolan e é muito importante é muito importante, pois se diferenciam palavras com as mesmas grafias, mas com significados diferentes, por ex. hikó (eu) e híko (cotovelo)
Mudanças fonológicas
Muitas palavras pronunciadas com / s / e / ɡ / em língua filipina têm / h / e / j / , respectivamente, em seus cognatos Botolan. Compare-se hiko e bayo com o filipino siko e bago.
Amostra de textos
Pai Nosso
Mateus
Tatay nawen ya anti ha katatag-ayan,
Hay ngalan mo ay igalang dayi nin kaganawan.
Andawaten nawen ya tampol kayna dayin mag-arí.
Mangyari dayi ya kalabayan mo bayri ha babon lotá
Bilang ombayro ha katatag-ayan.
Hapa- ay biyan mo kayin pamamangan ya
angka-ilanganen nawen.
Patawaren mo kayi ha kawkasalanan
nawen bilang pamatawad nawen ha nakapagkasalanan konnawen.
Agmo kayi biyan ma-irap ya pagsobok boy
ipakarayó mo kayi koni Satanas.[2]
=Provérbio nacional
Abaixo tradução em Botolan do provérbio nacional das Filipinas [3] “Aquele que não reconhece seus inícios não alcançará seu destino,”.
- Botolan: “Hay ahe tanda nin nanlek ha pinangibatan, ay ahe makalateng ha lalakwen.”
- Filipino: “Ang hindi marunong lumingon sa pinanggalingan ay hindi makararating sa paroroonan.”
Notas
- Himes, Ronald S. 2012. “The Central Luzon Group of Languages”. Oceanic Linguistics 51 (2). University of Hawai'i Press: 490–537.
- «Botolan Sambal». Consultado em 29 de julho de 2018. Arquivado do original em 29 de setembro de 2007
- [http://iloko.tripod.com/philproverb.html National Philippine Proverb in Various Philippine Language
Ligações externas
- Grammar sketch of Botolan
- Sample recordings from the GRN Network, in Botolan
- Hay Halita nin Diyos, Bible verses in Botolan
- Botolan em Ethnologue
- Botolan em Omniglot.com