Língua gaddang

A língua Gaddang (também Gaddang ou Cagayan) é falada por cerca de 30 mil pessoas do povo Gaddang nas [Filipinas], particularmente ao longo do alto dos rios Magat e Cagayan nas províncias Região II[1] de Nova Vizcaya[2] Isabela (Luzon) e por emigrantes que foram para países da Ásia, Austrália, Canadá, Europa, Oriente Médio, Reino Unido e Estados Unidos. A maioria dos falantes de gaddang também fala o ilocano, a língua franca do norte de Luzon, bem como o tagalo e inglês. O Gaddang está associado ao povo "cristianizado Gaddang",[3] e está intimamente relacionado às línguas das terras altas ( não-cristãs na literatura local) da língua ga'dang com 6 mil falantes, [língua cagayan agta]] com menos de 1.000 e Atta com 2.000 (embora os Negritos, povo Aeta e Atta sejam geneticamente não relacionados ao Gaddang austronésio e mais distantes do Ibanag , Itawis, Yogad, Isneg e Malaweg.

Áreas onde se fala Gaddang conf. Ethnologue
Gaddang
Falado(a) em: Filipinas
Região: Luzon
Total de falantes: 30 mil (1984)
Família: Austronésia
 Malaio-Poinésia
  Filipina
   Luzon Setentrional
    Vale Cagayan
     Gaddang
Códigos de língua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: gad

Fonologia

A língua Gaddang está relacionada a Ibanag, Itawis, Malaueg e outras. É distintapelo fato de apresentar fonemas não presentes em muitas línguas Filipinas vizinhas. Como exemplo, os sons "f", "v", "z" e "j" aparecem só no Gaddang. Existem diferenças notáveis de outras línguas na distinção entre "r" e "l", e o som "f" é uma fricativa bilabial surda um pouco distinta da forma mais forte "p" que soa comum em muitas línguas filipinas (mas não muito mais parecida com a fricativa labiodental surda) do inglês. Por fim, o som "J" de voz surda no espanhol evoluiu para um tom plosivo (o nome "Joseph" soa ao ouvido americano como "Kosip").

Vogais

Os sons vogais do Gaddang são seis: /a/, /i/, /u/, /ɛ/, /o/, /ɯ/

Consoantes

Gaddang possui consoantes duplicadas, portanto o idioma pode parecer gutural para os falantes de tagalo, ilokano e até pangasinano. A singularidade dessa circunstância é freqüentemente expressa ao dizer que os falantes de Gaddang têm "uma língua dura"

Por exemplo: tudda (tood-duh), que significa arroz.

Gaddang é uma das línguas filipinas excluídas da alofonia [ɾ] - [d]

Escrita

O Gaddang usa o alfabeto latino sem as letras Q, X, Z.

Gramática

Pronomes pessoais

  • Eu - Iccanak
  • Você, Tu- Icca
  • Ele, Ela - Baggina
  • Nós (exclusivo) - Iccami
  • Nós (inclusivo) - Iccanetam
  • Vocês (plural/polido) - Iccayu/
  • Eles, Elas - Ira
  • Irmõs(Ãs)- wayi/anak/kolak

Demonstrativos

  • Yao - Este
  • Yan - Aquele
  • Sitao - Aqui
  • Sitan - Ali
  • Sinay - Lá

Interrogativos

  • quem, o que - nenay. (nenay ka? Quem é você? nenay yan? O que é isso?)
  • por que - saay/ma/?
  • onde - sintaw/sintaw pe?
  • onde está - ope
  • como - manantaw/insanna?
  • quanto - pigya

Numerais

  • 0- awan
  • 1- tata
  • 2- addua
  • 3- tallu
  • 4- appat
  • 5- lima
  • 6- annam
  • 7- pitu
  • 8- walu
  • 9- siyam
  • 10- tafulu
  • 11- tafulu tata
  • 12- tafulu addua
  • 13- tafulu tallu
  • 14- tafulu appat
  • 15-tafulu lima
  • 20- duafulu
  • 21- duafulu tata
  • 22- duafulu dua
  • 100- tahatut
  • 200- duatut
  • 500- limatut
  • 1000- tarifu
  • 2000- duarifu

Vocabulário e frases

Substantivos

Português Gaddang Tagalog
casabalaibahay
gimoçabafaybabae
rapazlalakilalaki
cobrairaoahas
pessoatolaytao
waterdanumtubig
águaduyugplato; pinggan
luzsiruatilaw
nomenganpangalan
avepappitutibon
porcobafuybaboy
búfalodaffugkalabaw
chavealladdususi
estadadalandaan
estômagokuyungtiyan
chinelosinyelattsinelas
comidamaac-canpagkain
bolo de arrozdekatkakanin
mãeinaina
paiamaama
irmãowayi, manung (pollito)kapatid, kuya (pollito)
irmãwayi a bafay, manang (pollito)kapatid, ate (pollito)
irmão-irmãwayikapatid

Saudações/ Perguntas

  • Bom Dia. - Macasta a daddaramat / nalawad agigibbat.
  • Boa tarde. - Macasta a fuwab / nalawad a fuwab.
  • Boa noite / noite. - Macasta a gaffi / nalawad a gafi.
  • Como você está? - Manantaw ka?
  • Estou bem e você? - Mappia ac pay, icca ay?
  • Estou bem, graças a Deus. - Mappia ak pay, mabbalat si dios ay.
  • Obrigado. - Mabbalat sicuam.
  • Onde você vai? - Sintaw yo angan nu?
  • Eu vou ... - Umang ngac ci ......
  • O que você está fazendo? - Hanna angwa-angwan nu?
  • Oh, nada em particular. - E awan lamang.
  • Entre. - Makigumallak ac, umunag ca.
  • Feliz Aniversário. - Maka yoan ka ??
  • Visitamos nosso avô. - Binisitan mi e lolo. Ou bisitan mi e lolo.
  • Nós somos bons, avô? - Husta eta lolo? Ou mapia eta lolo?
  • Quem é Você? - Cinno ka?
  • Esquiva essa bola! - Aroyuan nu yo bolla!
  • Porque voce esta chorando? – Saay um mattangit ca?
  • Há muitas pessoas aqui? - Addu (yao) tolay sitao?
  • Você está com sono? - Sikkaturug kan?
  • Eu não quero dormir ainda. - Ammec kepay gustu a) makkaturug.

Frases

GaddangTagalogPortuguês
Nenay inaccannu singcabbulan? Ano ang kinain mo kanina?O que você comeu logo agora?
Nenay inaccan diaw sin kabbulan? Ano ang kinain ninyo kanina ?O que vocês todos comendo?
Nenay inaccan nu? Ano ang kinain mo?O que você comeu?
Nenay a "rainbow" ci gaddang? Ano ang salitang "rainbow" sa gaddang?Como é a palavra para arco-íris em Gaddang?
Paddatang na manggan kamin. Pagdating niya, kumakain kami.Nós estávamos comendo quando eles vieram.
Nu dimatang baggina, de nanggan kamin. Kung dumating sana siya, nakakain sana kami.Eu (nós) esperamos que quando chegarem, nós já tenhamos comido.
Mem manggan.Huwag kang kumain.Não coma!
Mangngan ka.Kumain ka na!Coma!
Inquac yan! / Accuac yan!Akin yan!That's mine!
Kanggaman cu icca. / Anggamman ta ka.Mahal kita.Eu te amo.

Abaixo estão exemplos de provérbios e enigmas de Gaddang. Observe o Ilokano e até mesmo a palavra de empréstimo em espanhol..

Inaccan na lammag ca. ("comido por jacaré "ha, ha!)

Nu boliarancu ay mabbebed - abanacio. (Se eu abrir, fofoca - um fã.)

Si liek a mangngan, mabattuac; ackabalin cu mangngan, mabisinnac - caldero. (Antes de uma refeição, estou cheio; depois estou com fome - uma panela.)

Notas

  1. About Region II Arquivado em 2013-05-11 no Wayback Machine
  2. Welcome to Nueva Vizcaya
  3. «Dioscese of Bayombong». Consultado em 24 de abril de 2013. Arquivado do original em 17 de junho de 2010

Ligações externas

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.