խորտակեմ
Old Armenian
Etymology
An Iranian borrowing: compare Middle Persian [Book Pahlavi needed] (hwltk' /xwurdag/, “something small, particle”), Persian خرده (xorde) and see the latter for more.
Verb
խորտակեմ • (xortakem)
- to break into small pieces
- խորտակել զթշնամին ― xortakel ztʿšnamin ― to crush, to bear down, to defeat, to rout, to put the enemy to flight
- խորտակել զգունդս ― xortakel zgunds ― to disband the troops
- խորտակել զդուռն ― xortakel zduṙn ― to force open the door
- խորտակել զգլուխ ― xortakel zglux ― to break the head
- խորտակել զմարմին, զանձն ― xortakel zmarmin, zanjn ― to mortify one's flesh, to do penance
- անդրէն ի քեզ խորտակեսցին ալիք քո ― andrēn i kʿez xortakescʿin alikʿ kʿo ― here shall thy proud waves be stayed
Conjugation
active
| infinitive | խորտակել (xortakel) | participle | խորտակեցեալ, խորտակեալ (xortakecʿeal, xortakeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | խորտակեց- (xortakecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խորտակեմ (xortakem) | խորտակես (xortakes) | խորտակէ (xortakē) | խորտակեմք (xortakemkʿ) | խորտակէք (xortakēkʿ) | խորտակեն (xortaken) | |
| imperfect | խորտակէի, խորտակեի* (xortakēi, xortakei*) | խորտակէիր, խորտակեիր* (xortakēir, xortakeir*) | խորտակէր (xortakēr) | խորտակէաք, խորտակեաք* (xortakēakʿ, xortakeakʿ*) | խորտակէիք, խորտակեիք* (xortakēikʿ, xortakeikʿ*) | խորտակէին, խորտակեին* (xortakēin, xortakein*) | |
| aorist | խորտակեցի (xortakecʿi) | խորտակեցեր (xortakecʿer) | խորտակեաց (xortakeacʿ) | խորտակեցաք (xortakecʿakʿ) | խորտակեցէք, խորտակեցիք (xortakecʿēkʿ, xortakecʿikʿ) | խորտակեցին (xortakecʿin) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խորտակիցեմ (xortakicʿem) | խորտակիցես (xortakicʿes) | խորտակիցէ (xortakicʿē) | խորտակիցեմք (xortakicʿemkʿ) | խորտակիցէք (xortakicʿēkʿ) | խորտակիցեն (xortakicʿen) | |
| aorist | խորտակեցից (xortakecʿicʿ) | խորտակեսցես (xortakescʿes) | խորտակեսցէ (xortakescʿē) | խորտակեսցուք (xortakescʿukʿ) | խորտակեսջիք (xortakesǰikʿ) | խորտակեսցեն (xortakescʿen) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | խորտակեա՛ (xortakeá) | — | — | խորտակեցէ՛ք (xortakecʿḗkʿ) | — | |
| cohortative | — | խորտակեսջի՛ր (xortakesǰír) | — | — | խորտակեսջի՛ք (xortakesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ խորտակեր (mí xortaker) | — | — | մի՛ խորտակէք (mí xortakēkʿ) | — | |
| *rare | |||||||
mediopassive
| infinitive | խորտակել, խորտակիլ* (xortakel, xortakil*) | participle | խորտակեցեալ, խորտակեալ (xortakecʿeal, xortakeal) | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| causative | — | aorist stem | խորտակեց- (xortakecʿ-) | ||||
| person | singular | plural | |||||
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person | 2nd person | 3rd person | ||
| indicative | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խորտակիմ (xortakim) | խորտակիս (xortakis) | խորտակի (xortaki) | խորտակիմք (xortakimkʿ) | խորտակիք (xortakikʿ) | խորտակին (xortakin) | |
| imperfect | խորտակէի (xortakēi) | խորտակէիր (xortakēir) | խորտակէր, խորտակիւր (xortakēr, xortakiwr) | խորտակէաք (xortakēakʿ) | խորտակէիք (xortakēikʿ) | խորտակէին (xortakēin) | |
| aorist | խորտակեցայ (xortakecʿay) | խորտակեցար (xortakecʿar) | խորտակեցաւ (xortakecʿaw) | խորտակեցաք (xortakecʿakʿ) | խորտակեցայք (xortakecʿaykʿ) | խորտակեցան (xortakecʿan) | |
| subjunctive | ես | դու | նա | մեք | դուք | նոքա | |
| present | խորտակիցիմ (xortakicʿim) | խորտակիցիս (xortakicʿis) | խորտակիցի (xortakicʿi) | խորտակիցիմք (xortakicʿimkʿ) | խորտակիցիք (xortakicʿikʿ) | խորտակիցին (xortakicʿin) | |
| aorist | խորտակեցայց (xortakecʿaycʿ) | խորտակեսցիս (xortakescʿis) | խորտակեսցի (xortakescʿi) | խորտակեսցուք (xortakescʿukʿ) | խորտակեսջիք (xortakesǰikʿ) | խորտակեսցին (xortakescʿin) | |
| imperatives | — | (դու) | — | — | (դուք) | — | |
| imperative | — | խորտակեա՛ց (xortakeácʿ) | — | — | խորտակեցարո՛ւք (xortakecʿarúkʿ) | — | |
| cohortative | — | խորտակեսջի՛ր (xortakesǰír) | — | — | խորտակեսջի՛ք (xortakesǰíkʿ) | — | |
| prohibitive | — | մի՛ խորտակիր (mí xortakir) | — | — | մի՛ խորտակիք (mí xortakikʿ) | — | |
| *post-classical | |||||||
Derived terms
- անխորտակելի (anxortakeli)
- բազմախորտակելի (bazmaxortakeli)
- դիւրախորտակ (diwraxortak)
- խորտակիչ (xortakičʿ)
- խորտակումն (xortakumn)
Descendants
- → Armenian: խորտակել (xortakel)
Further reading
- Ačaṙean, Hračʿeay (1973), “խորտակ”, in Hayerēn armatakan baṙaran [Armenian Etymological Dictionary] (in Armenian), volume II, 2nd edition, a reprint of the original 1926–1935 seven-volume edition, Yerevan: University Press, pages 411–412
- Awetikʿean, G.; Siwrmēlean, X.; Awgerean, M. (1836–1837), “խորտակեմ”, in Nor baṙgirkʿ haykazean lezui [New Dictionary of the Armenian Language] (in Old Armenian), Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Hübschmann, Heinrich (1897) Armenische Grammatik. 1. Theil: Armenische Etymologie (in German), Leipzig: Breitkopf & Härtel, page 161
- Petrosean, Matatʿeay (1879), “խորտակեմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
- Petrosean, Matatʿeay (1879), “խորտակիմ”, in Nor Baṙagirkʿ Hay-Angliarēn [New Dictionary Armenian–English], Venice: S. Lazarus Armenian Academy
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.