दुर्दान्त

Hindi

Pronunciation

(Delhi Hindi) IPA^(key): /d̪ʊɾ.d̪ɑːnt̪/, [d̪ʊɾ.d̪ä̃ːn̪t̪]

Adjective

दुर्दान्त • (durdānt) (indeclinable)

alternative spelling of दुर्दांत (durdānt)

Sanskrit

Alternative scripts

ᬤᬸᬃᬤᬵᬦ᭄ᬢ (Balinese script)
দুৰ্দান্ত (Assamese script)
দুর্দান্ত (Bengali script)
𑰟𑰲𑰨𑰿𑰟𑰯𑰡𑰿𑰝 (Bhaiksuki script)
𑀤𑀼𑀭𑁆𑀤𑀸𑀦𑁆𑀢 (Brahmi script)
𑌦𑍁𑌰𑍍𑌦𑌾𑌨𑍍𑌤 (Grantha script)
દુર્દાન્ત (Gujarati script)
ਦੁਰੑਦਾਨੑਤ (Gurmukhi script)
ꦢꦸꦂꦢꦴꦤ꧀ꦠ (Javanese script)
ទុទ៌ាន្ត (Khmer script)
ದುರ್ದಾನ್ತ (Kannada script)
ທຸຣ຺ທານ຺ຕ (Lao script)
ദുര്ദാന്ത (Malayalam script)
𑘟𑘳𑘨𑘿𑘟𑘰𑘡𑘿𑘝 (Modi script)
ᢑᠤᠷᢑᠠᢗᠨᢐᠠ᠋ (Mongolian script)
ᡩᡠᡵᡩᠠ᠎᠊ᠠᠨᢠᠠ (Manchu script)
ဒုရ်္ဒါန္တ (Burmese script)
𑦿𑧔𑧈𑧠𑦿𑧑𑧁𑧠𑦽 (Nandinagari script)
𑐡𑐸𑐬𑑂𑐡𑐵𑐣𑑂𑐟 (Newa script)
ଦୁର୍ଦାନ୍ତ (Oriya script)
ꢣꢸꢬ꣄ꢣꢵꢥ꣄ꢡ (Saurashtra script)
𑆢𑆶𑆫𑇀𑆢𑆳𑆤𑇀𑆠 (Sharada script)
𑖟𑖲𑖨𑖿𑖟𑖯𑖡𑖿𑖝 (Siddham script)
දුර්දාන්ත (Sinhalese script)
దుర్దాన్త (Telugu script)
ทุรฺทานฺต (Thai script)
དུ་རྡཱ་ནྟ (Tibetan script)
𑒠𑒳𑒩𑓂𑒠𑒰𑒢𑓂𑒞 (Tirhuta script)

Etymology

From दुस्- (dus-) +‎ दान्त (dānta, “tamed, controlled, restrained”), with the latter from the vriddhi of दम् (dam, “to tame”) +‎ -त (-ta).

Pronunciation

(Classical) IPA^(key): /d̪uɾˈd̪ɑːn̪.t̪ɐ/

Adjective

दुर्दान्त • (durdānta) (Classical Sanskrit)

badly tamed; untamed, uncontrolled, unrestrained
Synonyms: अयत (ayata), अनियत (aniyata), असंयत (asaṃyata), निर्यन्त्रण (niryantraṇa), व्यङ्कुश (vyaṅkuśa)
- c. 400 BCE, Mahābhārata 13.60.4.2:
  श्रद्धापूतो नरस्तात दुर्दान्तोऽपि न संशयः ।
  śraddhāpūto narastāta durdāntoʼpi na saṃśayaḥ .
  O father, there is no doubt that even an uncontrolled man can be purified by devotion.

Declension

Masculine a-stem declension of दुर्दान्त (durdānta)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दुर्दान्तः durdāntaḥ	दुर्दान्तौ durdāntau	दुर्दान्ताः / दुर्दान्तासः¹ durdāntāḥ / durdāntāsaḥ¹
Vocative	दुर्दान्त durdānta	दुर्दान्तौ durdāntau	दुर्दान्ताः / दुर्दान्तासः¹ durdāntāḥ / durdāntāsaḥ¹
Accusative	दुर्दान्तम् durdāntam	दुर्दान्तौ durdāntau	दुर्दान्तान् durdāntān
Instrumental	दुर्दान्तेन durdāntena	दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām	दुर्दान्तैः / दुर्दान्तेभिः¹ durdāntaiḥ / durdāntebhiḥ¹
Dative	दुर्दान्ताय durdāntāya	दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām	दुर्दान्तेभ्यः durdāntebhyaḥ
Ablative	दुर्दान्तात् durdāntāt	दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām	दुर्दान्तेभ्यः durdāntebhyaḥ
Genitive	दुर्दान्तस्य durdāntasya	दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ	दुर्दान्तानाम् durdāntānām
Locative	दुर्दान्ते durdānte	दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ	दुर्दान्तेषु durdānteṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of दुर्दान्ता (durdāntā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दुर्दान्ता durdāntā	दुर्दान्ते durdānte	दुर्दान्ताः durdāntāḥ
Vocative	दुर्दान्ते durdānte	दुर्दान्ते durdānte	दुर्दान्ताः durdāntāḥ
Accusative	दुर्दान्ताम् durdāntām	दुर्दान्ते durdānte	दुर्दान्ताः durdāntāḥ
Instrumental	दुर्दान्तया / दुर्दान्ता¹ durdāntayā / durdāntā¹	दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām	दुर्दान्ताभिः durdāntābhiḥ
Dative	दुर्दान्तायै durdāntāyai	दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām	दुर्दान्ताभ्यः durdāntābhyaḥ
Ablative	दुर्दान्तायाः durdāntāyāḥ	दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām	दुर्दान्ताभ्यः durdāntābhyaḥ
Genitive	दुर्दान्तायाः durdāntāyāḥ	दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ	दुर्दान्तानाम् durdāntānām
Locative	दुर्दान्तायाम् durdāntāyām	दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ	दुर्दान्तासु durdāntāsu
Notes	¹Vedic

Neuter a-stem declension of दुर्दान्त (durdānta)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दुर्दान्तम् durdāntam	दुर्दान्ते durdānte	दुर्दान्तानि / दुर्दान्ता¹ durdāntāni / durdāntā¹
Vocative	दुर्दान्त durdānta	दुर्दान्ते durdānte	दुर्दान्तानि / दुर्दान्ता¹ durdāntāni / durdāntā¹
Accusative	दुर्दान्तम् durdāntam	दुर्दान्ते durdānte	दुर्दान्तानि / दुर्दान्ता¹ durdāntāni / durdāntā¹
Instrumental	दुर्दान्तेन durdāntena	दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām	दुर्दान्तैः / दुर्दान्तेभिः¹ durdāntaiḥ / durdāntebhiḥ¹
Dative	दुर्दान्ताय durdāntāya	दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām	दुर्दान्तेभ्यः durdāntebhyaḥ
Ablative	दुर्दान्तात् durdāntāt	दुर्दान्ताभ्याम् durdāntābhyām	दुर्दान्तेभ्यः durdāntebhyaḥ
Genitive	दुर्दान्तस्य durdāntasya	दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ	दुर्दान्तानाम् durdāntānām
Locative	दुर्दान्ते durdānte	दुर्दान्तयोः durdāntayoḥ	दुर्दान्तेषु durdānteṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

Prakrit: 𑀤𑀼𑀤𑁆𑀤𑀁𑀢 (duddaṃta)
→ Bengali: দুর্দান্ত (durdanto) (learned)
→ Hindi: दुर्दांत (durdānt) (learned)

References

Monier Williams (1899), “दुर्दान्त”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 485.
Hellwig, Oliver (2010-2023), “durdānta”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.