Língua uari
O Wari’ é uma língua da família linguística chapacura falada no estado brasileiro de Rondônia.
| Wari’ | ||
|---|---|---|
| Falado(a) em: | Rondônia (Guajará-Mirim e Nova Mamoré) | |
| Total de falantes: | ||
| Família: | Chapacura Wari’ | |
| Códigos de língua | ||
| ISO 639-1: | -- | |
| ISO 639-2: | --- | |
Dialetos
Os dialetos Wari’ conforme Angenot (1997):[1]
- Dialetos setentrionais
- Wari’-Oro Waram ("o povo Macaco-Preto")
- Wari’-Oro Mon ("o povo Morcego")
- Wari’-Oro Waram Xijen ("os outros povos Macaco-Preto")
- Dialetos meridionais
- Wari’-Oro Não ("o povo Morcego")
- Wari’-Oro Eo ("o povo do Arroto")
- Wari’-Oro At ("o povo do Osso")
- Wari’-Oro Jowin ("o povo Macaco-Prego")
- Wari’-Oro Kao Oro Aje ("o povo 'comer ainda verde'")
Demografia
Demografia (Sousa 2009, da Funai-Guajará-Mirim 2008):[2]:16-17
| Terra Indígena | Município | Aldeamento | Etnias |
|---|---|---|---|
| TI Ribeirão | Nova Mamoré | PI Ribeirão | Oro Mon, Oro Waram Xijein, Oro Nao, Oro Waram |
| TI Laje | Guajará-Mirim | PI Laje: Sede | Oro Waram, Oro Mon, Oro Nao, Oro Waram Xijein, Canoé |
| TI Ribeirão | Nova Mamoré | Lage Velho | Oro Waram, Oro Nao, Oro Mon, Oro Eo, Oro Waram Xijein |
| TI Laje | Guajará-Mirim | Limão (Lage) | Oro Mon, Oro Waram, Oro Nao, Oro Waram Xijein |
| TI Ribeirão | Nova Mamoré | Linha 10 | Oro Waram, Oro Mon, Oro Nao |
| TI Laje | Guajará-Mirim | Linha 14 | Oro Nao, Oro Waram, Oro Waram Xijein |
| TI Ribeirão | Nova Mamoré | Linha 26 (Nova Mamoré) | Oro Eo, Oro At, Oro Waram, Oro Nao |
| TI Laje | Guajará-Mirim | Linha 31 (Nova Mamoré) | Oro At, Oro Nao |
| TI Negro Ocaia | Guajará-Mirim | PI Negro Ocaia: sede, Ocaia II, Piranha | Oro Nao, Oro At, Oro Eo, Oro Win, Cabixi, Canoé, Oro Mon, Oro Waram Xijein, Oro Waram, Oro Jowin |
| TI Negro Ocaia | Guajará-Mirim | PI Negro Ocaia: São Luiz Pedreira, Limão (São Luiz) | Cabixi, Wajuru, Oro Win, Macurap, Oro Nao, Oro At, Oro Eo Wau Wau |
| TI Sagarana | Guajará-Mirim | PI Sagarana: sede | Oro Mon, Oro Waram Xijein, Canoé, Macurap, Oro Nao, Oro At, Oro Eo Arowa, Cão Oro Waje |
| TI Pacaás Novos | Guajará-Mirim | PI Tanajura: sede, Cajueiro Capoeirinha, Pitop, G. a Adeus | Oro Mon, Oro Eo, Oro Nao, Oro Waram, Oro At, Oro Win, Suruí Oro Jowin, Aruak, Paratintin, Canoé, Jabuti, Macurap |
| TI Pacaás Novos | Guajará-Mirim | PI Santo André: sede, Bom Futuro | Oro Mon, Oro At, Oro Nao |
| TI Pacaás Novos | Guajará-Mirim | PI Deolinda: sede, Barranquilha, Calafate | Oro Nao, Canoé Oro Eo Jaboti, Waram |
| TI Pacaás Novos | Guajará-Mirim | PI Sotério: sede | Oro Nao, Oro Eo, Jaboti, Xavante, Oro Mon, Oro Waram Xijein, Oro Waram, Oro At, Macurap, Canoé |
| TI Guaporé | Guajará-Mirim | PI Ricardo Franco: sede, Baía da Coca, Baía das Onças, Baía Rica | Macurap, Jaboti, Arua, Aricapu, Ajuru, Canoé, Oro Nao, Massaca, Cujubim, Tupari, Gavião, Oro Waram Xijein, Oro Eo, Mutum |
Vocabulário
Alguns nomes de plantas e animais no dialeto Oro Mon de Wari’ (Sousa 2009):[2]
Nomes de animais e plantas | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
Ver também
Referências
- Angenot, Geralda de Lima (1997). Fonotática e Fonologia do Lexema Protochapacura. Dissertação de Mestrado, Universidade Federal de Rondônia.
- SOUSA, Maria de Fátima Lima de. 2009. Dicionário da língua Wari' Oro Mon–Português. Dissertação de Mestrado. Guajará-Mirim, RO: Fundação Universidade Federal de Rondônia (UNIR), Campus de Guajará-Mirim. (PDF)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.