Língua atorai
A língua atorai ou atorada é uma língua da família linguística arawak falada no Brasil e na Guiana.[1] É uma variedade da língua wapixana conforme Ramirez (2020).[2]
| Atorai Atorada | ||
|---|---|---|
| Falado(a) em: | Brasil e Guiana | |
| Total de falantes: | ||
| Família: | Arawak Central Pidiana Atorai | |
| Códigos de língua | ||
| ISO 639-1: | -- | |
| ISO 639-2: | --- | |
| ISO 639-3: | aox
| |
Vocabulário
Vocabulário da língua atoraí (Carvalho 1948):[3][4]
| Português | Atoraí |
|---|---|
| homem | iuanae |
| mulher | runacare, rinacare |
| moça | macabare |
| água | une, oune |
| pedra | quibae |
| fogo | tiquiarre |
| rio | riucerr |
| mandioca | canarre |
| folha | rianaba |
| cabelo | ruai |
| rede | uecha, uigia |
| olho | uauene |
| nariz | urrebe |
| boca | udaco |
| dente | uedaco |
| língua | uninon |
| queixo | uertae |
| braço | uanubai |
| mão | uquae |
| dedo | quercive |
| unha | ubarre |
| coxa | uocouba |
| perna | tabae |
| pé | uquede |
| pescoço | uquanae |
| orelha | urtaine |
| abdômen | outouba |
| remo | poura |
| cabaça | uero |
| macaxeira | iupae |
| mandioca | uainy |
| milho | marreque |
| tabaco | tiuma |
| pimenta | rie |
| cajazeira | roupo |
| anta | coudoue |
| arroz | auatê |
| eu | náo |
| tu | peu |
| ele | curicau |
| nós | baecupapo |
| branco | bourau |
| preto | poureu |
| amarelo | uirrau |
| verde | curiu |
| casa | cabane |
| parede | cabaquidibiarre |
| porta | tauerae |
| cobertura da casa | chibiéinhame |
| piso | raare |
| cumeeira | baerruae |
| esteio | tiacurae |
| panela | rumae |
| colher | tipouna |
| banco | tabae |
| cuia | oubona |
| corda | inuí |
| caniço | uertabae |
| anzol | cubaue |
| linha de pescar | uerra muren |
| flecha | baery |
| arco | praury |
| corda do arco | rinuy |
| ponta da flecha | baery udaco |
| emplumação da flecha | naaquete binae |
| faca | mary |
| flauta de taboca | uqueuede |
| moquém | ouripêrre |
| pena | quitibae |
| periquito | tirrique |
| veado | aroue |
| cutia | tiucoure |
| paca | urana |
| porco queixada | bitia |
| porco caititu | baquira |
| cão | rine |
| jabuti | choupa |
| morcego | tamareua |
| cobra | courrarra |
| jacaré | atoure |
| sapo | quibiaro |
| macaco (genérico) | puate |
| macaco-preto | roume |
| macaco sagüi | uitaro |
| rato | bacare |
| nambu | amurou |
| jacamim | namati |
| mutum | pauixi |
| urubu | uato |
| galinha | carrare |
| pato | bai |
| papagaio | uaro |
| arara azul | carraro |
| arara vermelha | dada |
| peixe (genérico) | cupaeche |
| pescada | uacoubaia |
| jeju | carassai |
| escama | cupae-rimade |
| espinha | richirre |
| mosca | tarabarro |
| pium | marire |
| formiga | mateuba |
| borboleta | tametamé |
| mosquito | meutio |
| algodão | quinharige |
| fio de algodão | quinhare |
| grão de milho | marrequeudaco |
| banana | tiare |
| tapioca | aebiae |
| melancia | patelha |
| cará | rerre |
| batata-doce | carrê |
| feijão | camaiche |
| pena de periquito | tirrique quitibe |
| leite materno | ricanare irine |
| fogão | ixique |
| branco (raça) | apidiane boudau |
| preto (raça) | apidiane meicurú |
| estrangeiro | caraive |
| igarapé | onarrarruau |
| amar | quibia |
| acabar | maiqueta |
| abraçar | uiubaque |
| amarrar | cuy |
| assar | tiucae |
| beber | udaedae |
| beijar | biibi |
| banhar | quaua |
| caçar | tianrinhan |
| caminhar | tainhape |
| comer | urrabá |
| cozinhar | uaraquin |
| cavar | quitiarapa |
| costurar | cuanhuapo |
| dar | uartáa |
| dançar | umarabata marabate |
| desenhar | tanará |
| dormir | ourraue |
| edificar (fazer as casas da maloca) | tomaurapa |
| falar | uaritairrou |
| fumar | tiumatein |
| fugir | uacarrae |
| gritar | uimurrapo |
| mamar | bibii |
| mentir | mariihapo |
| morrer | camae |
| nadar | inhauta |
| passear | uamuruan |
| pescar | uacubaeapa |
| puxar | uarratei |
| remar | uapourate |
| urinar | uatatquine |
Numerais
Os numerais:
| Português | Atoraí | Comentário |
|---|---|---|
| um | baerapá | |
| dois | baeretei | |
| três | quiarape | |
| quatro | badaiqué | |
| cinco | bucaepape | |
| seis | baerapá bacaenite | (bacaenite) |
| sete | baeretei bacaenite | |
| oito | quiarape bacaenite | |
| nove | badaiqué bacaenite | |
| dez | baucuacae | (= o total dos dedos das mãos) |
| onze | baerapá-baucuacae | |
| doze | baeretei-baucuacae | |
| treze | quiarape-baucuacae | |
| quatorze | badaiqué-baucuacae | |
| quinze | bararapa | (= total dos dedos das duas mãos mais os dedos de um pé) |
| dezesseis | baerapá-bararapa | |
| vinte | baerapá-apidiana | (um + o indivíduo, quer dizer: uma pessoa ou todos os dedos de uma pessoa) |
Referências
- Meira, Sérgio. 2019. A Study of the Genetic Relation between Mawayana and Wapishana (Arawakan Family). Revista Brasileira de Línguas Indígenas (RBLI), vol. 2, no. 1 (Jan.-Jun. 2019), pp. 70-104.
- Ramirez, Henri (2020). Enciclopédia das línguas Arawak: acrescida de seis novas línguas e dois bancos de dados. 3 1 ed. Curitiba: Editora CRV. 290 páginas. ISBN 978-65-251-0234-4. doi:10.24824/978652510234.4
- CARVALHO, Braulino de. Os índios da região dos formadores do rio Branco. Geografia e História - Revista do Instituto Histórico e Geográfico do Maranhão, São Luís, 1948, ano II, n. 1, p. 61-7.
- Vocabulário da língua atoraí. Site Línguas Indígenas Brasileiras, de Renato Nicolai.
Ver também
Ligações externas
- Vocabulário atoraí - CARVALHO, Braulino de. Os índios da região dos formadores do rio Branco. Geografia e História - Revista do Instituto Histórico e Geográfico do Maranhão, São Luís, 1948, ano II, n. 1, p. 61-7.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.
