Língua marauá
O marawá é uma língua da família linguística arawak falada no Brasil (rio Solimões).
| Marawá | ||
|---|---|---|
| Falado(a) em: | Amazonas (rio Solimões) | |
| Total de falantes: | ||
| Família: | Arawak Amazonas-Antilhas Marawá | |
| Códigos de língua | ||
| ISO 639-1: | -- | |
| ISO 639-2: | --- | |
Vocabulário
Vocabulário marawá segundo Ramirez (2019):[1][2]
- Fontes
Plantas
Mamíferos
Aves
Répteis e anfíbios
| nome científico | português | marawá de Tastevin | marawá de Natterer | marawá de Spix |
|---|---|---|---|---|
| - | lagarto, calango | kuidju | guana | |
| Uranoscodon superciliosus | tamaquaré | munúru / mukúru | ||
| Tupinambis teguixin | teju | djunú | janu | |
| - | cobra (genérico) | djubí | jubi | |
| Eunectes murinus | sucuriju | djubi-tabi | jubi-tabi | |
| Lachesis mutus | surucucu | uibana | ||
| - | jacaré, caimão | diúluna | tʃoholona | ʃuorona |
| Geochelone sp. | jabuti | wahuzari | hoawaʃali | awasari |
| Podocnemis expansa | tartaruga | kaníawa | kaniawa | käniohá, ubá |
| Podocnemis sextuberculata | iaçá | djewe | ||
| Podocnemis unifilis | tracajá | kamátiu / kamariu͂ | kamairaliõ | |
| Chelus fimbriatus | matá-matá | ɲari / jati | ikuri | |
| - | sapo, rã | mawá, durári, hɨneru | utä |
Peixes
| nome científico | português | marawá de Tastevin | marawá de Natterer | marawá de Spix |
|---|---|---|---|---|
| peixe (genérico) | eme | heme | emé | |
| Phractocephalus hemioliopterus | pirarara | uramana | ||
| Pseudoplatystoma fasciatum | surubim | kollesi | koleʃi | kolesi |
| Loricariidae | bodó, acari | udúru | keheri | |
| Cichla ocellaris | tucunaré | lapátizi | ||
| Arapaima gigas | pirarucu | wedi | ||
| Brycon sp. | matrinxã | manuilli / mamulli | ||
| Semaprochilodus sp. | jaraqui | jarakɨ | ||
| Triportheus sp. | sardinha, arauiri | jawaku | ||
| Hoplias sp. | traíra | karábahɨ | ||
| Serrasalmus spp. | piranha | umá | sebieama | |
| Colossoma macropomum | tambaqui | kátɨ / kalɨ | alawa | |
| Electrophorus electricus | poraquê | (mika)bóni | ||
| Gymnotiformes | sarapó | mudjáhu | ||
| Potamotrygon sp. | arraia | ijan / iɲã | ijan |
Insetos
| nome científico | português | marawá de Tastevin | marawá de Natterer | marawá de Spix |
|---|---|---|---|---|
| Atta spp. | saúva | etu / eru | ||
| Paraponera clavata | tocandira | miniti | ||
| - | formiga sp. | amidíhu | ||
| Camponotus sp. | taracuá | pukɨ | ||
| - | vespa (genérico) | haɨ | ||
| - | abelha | ariana-ju, wallá arapuã | ||
| - | mel | atiána | ||
| - | cupim, térmita | aráwadju | ||
| - | borboleta (morfo) | walápana | ||
| - | mosca | menéru | ||
| Culicidae | pernilongo | aníhu | aniu | |
| Simulium sp. | pium | teʃero | ||
| maruim | tɨsáru | |||
| Ceratopogonidae | ||||
| Tabanidae | mutuca | ketebe | eremé | |
| Acrididae | gafanhoto | wasá | ||
| Tunga penetrans | pulga | mekeɲ | ||
| - | piolho | njohɨ | ||
| Scarabaeidae | besouro | uti |
Outros invertebrados
| nome científico | português | marawá de Tastevin | marawá de Natterer | marawá de Spix |
|---|---|---|---|---|
| Ixodidae | carrapato | peperu | pebêra | |
| Trombiculidae | mucuim | amutú | ||
| - | aranha, centípeda (?) | akúru | ||
| - | caranguejo | subúra | ||
| Ampullariidae spp. | uruá (caramujo) | kɨwa | ||
| - | concha | dallú | tahlu |
Objetos culturais
| português | marawá de Tastevin | marawá de Natterer | marawá de Spix | waraiku de Spix |
|---|---|---|---|---|
| abano | awalli | |||
| agulha | hawíne (Língua Geral) | |||
| anzol | kurá | |||
| arco | pihú | bihio | ||
| buzina | ii | |||
| canoa | idiali | hitʃale | iʃali | |
| cesto | bakára; panacu, dotidotihi 'aturá' | bakala (< Língua Geral), dihiri 'aturá' | ||
| corda, fio | -ki, tupasáma (Língua Geral) | |||
| demônio | mapú | machpoe [wirina mâpa, iñeri mapuja] | mapu | jukulea |
| deus | ebéɲari | ebeɲari | ||
| espírito (alma) | (k)ubáma | unamo | ||
| faca | iwá | igwa | ||
| forno | nu-budára | |||
| ilha | walla / malla | |||
| jirau | naráne | |||
| machado | ipí | ipi + tʃona | ||
| miçanga (colar) | njutúka | |||
| pajé | mariaúnu | malibali / wa(-)uirin | marionu | marepüeu |
| peneira | urupema (Língua Geral) | |||
| pente | kewau (Língua Geral) | |||
| pilão | tutua, n-aná-ne | |||
| pote | wakiú, uriru | wakiu, holilu (Língua Geral?) 'camutim' | ||
| prato | tadjá | nabijako | ||
| ralo | kwadjú | |||
| rede de dormir | amúta, nu-kíra | hamoeta | ||
| remo | manikje, nanikje | |||
| roupa | kujutu | |||
| sal | jukɨra (Língua Geral) | |||
| terçado | alɨiri | |||
| tipiti | subúka | |||
| tripé | kurudu | |||
| vassoura | eteri | |||
| zarabatana | tamána | tamana / pitʃiu 'seta' |
Referências
- Ramirez, Henri (2019). Enciclopédia das línguas arawak: acrescida de seis novas línguas e dois bancos de dados. (no prelo)
- Ramirez, Henri (2020). Enciclopédia das línguas arawak: acrescida de seis novas línguas e dois bancos de dados. 4 1 ed. Curitiba: Editora CRV. 254 páginas. ISBN 978-65-251-0231-3. doi:10.24824/978652510231.3
- Tastevin, Constant (1920). Dialecte Marawa (Caapiranga) (manuscrito nos arquivos do professor Paul Rivet, Paris).
- Constant Tastevin (1880-1962). BnF data.
- Natterer, Johann (s.d.). Wortlisten von Indianersprachen in Brasilien (1817-1835).
- von Spix, Johann Baptist; Martius, Karl Friedrich Phillip von (1981). Viagem pelo Brasil, 1817-1820 (volume 3). São Paulo: Editora Itatiaia.
Bibliografia
- Rivet, Paul; Reinburg, Pierre (1921). Les indiens Marawan. Journal de la Société des Américanistes 13: 103-118. Paris.
- Tastevin, Constant (1920). Dialecte Marawa (Caapiranga) (manuscrito nos arquivos do professor Paul Rivet, Paris).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.
