Língua otí
O otí ou xavante é uma língua indígena brasileira extinta falada no estado de São Paulo. É uma língua ainda não classificada.[1]
| Otí Xavante | ||
|---|---|---|
| Falado(a) em: | Brasil | |
| Total de falantes: | 0 | |
| Família: | Macro-jê ? Otí | |
| Códigos de língua | ||
| ISO 639-1: | -- | |
| ISO 639-2: | --- | |
| ISO 639-3: | oti
| |
Vocabulário
Nikulin (2020)
Algumas palavras otí (Nikulin 2020: 78-79):[1]
Fontes usadas por Nikulin (2020):
| Português | Otí |
|---|---|
| cabeça | ursube; ufúbe |
| cabelo | eteche; naôdj |
| olho | acli, athli |
| orelha | aconxe; acóti; kō's(h)a |
| nariz | assondlaibe; sonduái |
| dente | vê; ûa |
| boca | afót |
| peito | instúa |
| mão | insua |
| pé | jube; fum |
| sangue | astaete |
| água | ocochia; kos(h)îa; diélsede |
| fogo | iná; achô; úgide |
| árvore | tajane |
| terra | biroa |
| pedra | rátcha |
| chuva | chanin; béia |
| sente-se! | roiábe |
| deite fora! (?) | bója |
Borba (1908)
Vocabulário Chavante (Otí) segundo Borba (1908):[3]
| Português | Chavante |
|---|---|
| água | diélsede |
| anta | apila |
| arara | uida |
| arco | inhestecude |
| assar | mendoa |
| barriga | eltuê |
| braço | esteinde |
| branco | jaque |
| brigar | uirgêlem |
| bugio | ontirra |
| buraco | birrua |
| cabeça | ursube |
| campo | juartle |
| capivara | othigue |
| cera | o’gode |
| comer | icabe |
| comprido | umostiara |
| cobra | apalaiao |
| correr | tanyenne |
| casa | igobe |
| chuva | chanin |
| dia | uotue |
| deite fora | bóje |
| estrela | tuasla |
| flecha | torta |
| jacu | guiacú |
| jaboticaba | uarriga |
| levante-se | escoguilabe |
| lontra | nectube |
| lua | quyade |
| macaco | cái |
| machado | endáe |
| matar | nhadalee |
| mata | diguede |
| macuco | tú |
| mão | insua |
| mae | fiduá |
| mosquito | ilobi |
| milho | chantle |
| menino | itarduêde |
| muito | leilebe |
| mulher | hípipá |
| mulher moça | uictoma |
| moço | teuéde |
| nariz | assondlaibe |
| noite | oteiaque |
| olho | acli, athlï |
| orelha | aconxe |
| pae | athrabe |
| pé | jube |
| pão | tajane |
| peixe | erredebe |
| panela | déxe |
| perna | eteque |
| pescoço | atua |
| pedra | rátcha |
| papagaio | guatá |
| preto | hon |
| porco do mato | antla, inthla |
| quati | etecubetei |
| rio | dielsede |
| sol | esquentábe |
| sente-se | roiábe |
| surrar | inháre |
| tamanduá | alábe |
| tateto | tócle, tothle |
| terra | birõa |
| tigre | cuatá |
| tucano | flongue |
| uru | dejuáca, tofoaca |
| veado | jagóde |
| velho | cuejê |
| venha | heumôde |
| vermelho | nojede |
| 1 | pequinhe |
| 2 | istonra |
| 3 | ojeleidapá |
Quadros (1892)
Vocabulário Xavante (Otí) segundo Quadros (1892):[2]
| Português | Xavante |
|---|---|
| homem | inuáde |
| mulher | donduéde |
| céu | atáve |
| sol | esquentable |
| lua | guiáde |
| estrela | tuásia |
| trovão | catiága |
| raio | jatúme |
| fogo | achô |
| água | ocochia |
| campo | folháhe |
| mel | concéde |
| pae | ascábe |
| mãe | idúa |
| irmão | vaca |
| irmã | forte |
| velho | equéri |
| menino | estouduéde |
| índio do mato | culi |
| cabeça | ufúbi |
| cabelo | eteche |
| testa | cúa |
| sobrancelhas | inóne |
| orelha | acótl |
| nariz | sonduái |
| boca | afot |
| dentes | vê |
| peito | instúa |
| braço | aquejuê |
| dedo | iquéce |
| barriga | etiu |
| bunda | fube |
| perna | etáge |
| joelho | euîque |
| sangue | astaete |
| onça | quatá |
| anta | apíla |
| queixada | inchéla |
| caitetu | quicua |
| veado | jagóde |
| tatu | eféga |
| perdiz | foguedái |
| cobra | palaiáo |
Referências
- Nikulin, Andrey. 2020. Proto-Macro-Jê: um estudo reconstrutivo. Tese de Doutorado em Linguística, Universidade de Brasília.
- QUADROS, F. R. E. Memoria sobre os trabalhos de exploração e observação efetuada pela secção da comissão militar encarregada da linha telegráfica de Uberaba a Cuiabá, de fevereiro a junho de 1889. Revista do Instituto Histórico e Geográfico Brasileiro, Rio de Janeiro, v. 55, n. 1, p. 233–260, 1892.
- BORBA, T. Actualidade Indígena (Paraná, Brazil). Curitiba: Impressora Paranaense, 1908. 171 f.
- IHERING, H. von. A ethnographia do Brazil meridional. Extracto de las Actas del XVII° Congreso Internacional de Americanistas, pág. 250 y siguientes. Buenos Aires: Imprenta de Coni Hermanos, 1912.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.